sobota, 27 lipca, 2024

Olenderski Park Etnograficzny

Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce jest pierwszym w Polsce skansenem poświęconym osadnictwu olenderskiemu, rozwijającemu się od XVI w. Początkowo byli to osadnicy z Niderlandów i Fryzji –  członkowie protestanckiej grupy menonitów, którzy w tolerancyjnym Królestwie Polskim mogli swobodnie wyznawać swoją wiarę. Zasiedlali tereny zalewowe i nieużytki od Żuław w górę Wisły do Torunia i dalej aż na Mazowsze. Z biegiem czasu termin olender/olęder zaczął być używany w stosunku do innych osadników – Niemców (luteran), a także Polaków (katolików), którzy cieszyli się przywilejami opartymi na systemie prawnym wprowadzonym pierwotnie dla osadników z Niderlandów.

Głównym celem założenia Parku jest odtworzenie fragmentu krajobrazu kulturowego nadwiślańskiej wsi z przełomu XIX i XX w. Na powierzchni ponad 5 ha, zrekonstruowano olenderską wieś o najbardziej charakterystycznym układzie, tzw. rzędówkę bagienną. Znajdują się tu 3 pełne zagrody składające się z 6 zabytkowych budynków mieszkalnych i gospodarczych. Przeniesione zostały z terenu Doliny Dolnej Wisły i pochodzą z XVIII i XIX w. Obiekty te to najcenniejsze, zachowane do dnia dzisiejszego, przykłady architektury charakterystycznej dla osadników olenderskich. Otaczają je pola uprawne, łąki, ogródki i sady. Droga łącząca poszczególne zagrody obsadzona została drzewami owocowymi, rowy odwadniające wierzbami a poszczególne siedliska wysoką zielenią przyzagrodową.

Zagroda z Kaniczek, pochodzi z 1757 r. Data ta zachowana jest wraz inicjałami budowniczego i właściciela nad frontową, podcieniową wystawką, wspartą na czterech słupach. Zagroda ta jest jednym z ostatnich, podcieniowych domów zachowanych na terenie Doliny Dolnej Wisły. Posiada ona część mieszkalną w konstrukcji wieńcowej oraz murowaną część inwentarską. We wnętrzu głównej izby na jednej ze ścian zachowała się tapeta z ażurowym wzorem z 1910 r. Tutaj też odtworzony został kaflowy piec z ozdobną koroną. Do ściany szczytowej budynku dostawiona została altana. W założeniach zagroda, poprzez jej wyposażenie obrazować będzie status majątkowy bogatego chłopa nadwiślańskiego z początku XX w. Wraz z zagrodą z Kaniczek na wspólnym siedlisku znajdują się wolnostojące budynki gospodarcze i dom robotniczy. Stodoła z Wielkiego Wełcza pochodzi z 1841 roku, o czym świadczy data wycięta na wiatrowskazie. Budynek ten posiada konstrukcję szkieletową, odeskowaną z zewnątrz, z dachem krytym słomą. We wnętrzu centralnie znajduje się klepisko, po bokach z sąsiekami. Spichlerz z Wielkiego Zajączkowa zbudowany został na początku XIX w. w konstrukcji szkieletowej, ze ścianami oszalowanymi pionowo deskami i dachem pokrytym dachówką. We wnętrzu, na obu kondygnacjach solidna konstrukcja pozwalała na składowanie znacznych ciężarów. Spichlerz ten jest ostatnim przykładem budynku tego typu w pasie nizin nadwiślańskich. Dom dla robotników rolnych z Mątowskich Pastwisk, zbudowany został w 1827 r., na co wskazuje inskrypcja z datą zachowana w nadprożu drzwiowym głównego wejścia. Ściany wzniesione w konstrukcji wieńcowej, wspierają dach pokryty dachówką. Budynek ten to jedyny zachowany przykład drewnianego domu robotniczego. We wnętrzu znajdują się dwie izby, mała sień i kuchnia.

Zagroda z Niedźwiedzia, pochodzi z 179? r., o czym świadczy zachowana inskrypcja w głównej izbie. Jest przykładem jednobudynkowej, liniowej, drewnianej zagrody. Jako jedyna w całym pasie nadwiślańskim posiada zachowaną część mieszkalną i inwentarską w konstrukcji wieńcowej oraz szkieletową stodołę pod jednym dachem. Obiekt ten został posadowiony na terpie, tj. sztucznie usypanym wzniesieniu, zabezpieczającym siedlisko przed powodzią. We wnętrzu głównej izby zachował się oryginalny, kaflowy piec zwieńczony ozdobną koroną. Projekt zagrody zakłada odtworzenie jej na okres końca XIX w.

więcej: Olenderski Park Etnograficzny – etnomuzeum.pl

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Pod naszym patronatem

Z wiejskiego stołu

Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie zaprasza n...

Całe piękno świata

Poruszająca opowieść strażnika Metropolitan Museum of Art o sztuce i ...

Małopolski Piknik Archeologiczny

Małopolski Piknik Archeologiczny to cykliczna impreza plenerowa organizowana pr...

KAPELE I MUZYKANCI – CO W POLSKI...

ZAPRASZAMY na wystawę unikalnej kolekcji polskiej rzeźby ludowej. Muzyka towar...

Małopolski Piknik Archeologiczny

Małopolski Piknik Archeologiczny to cykliczna impreza plenerowa organizowana pr...