W tym roku przypada setna rocznica wybuchu III powstania śląskiego. W programie rocznicowych obchodów znalazło się kilkadziesiąt wydarzeń, w tym uroczystości państwowe, projekty edukacyjne, widowiska i imprezy plenerowe, wystawy oraz wydarzenia sportowe.
Trzecie powstanie śląskie zakończyło 100 lat temu proces przywracania Górnego Śląska w granice II RP. Zryw niepodległościowy śląskich Polaków wybuchł w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku i został okupiony największymi stratami po obu stronach walk na Śląsku.
Po zakończeniu I wojny światowej granica Polski z Niemcami stała się przedmiotem gry dyplomatycznej, przeplatanej działaniami zbrojnymi. Po trzech latach sporów, w nocy z 2 na 3 maja 1921 r. wybuchło III Powstanie Śląskie – ostatnie, najdłuższe i najbardziej krwawe ze śląskich zrywów. Śląscy Polacy postanowili walczyć o powrót swojego regionu do ojczyzny. W tych dążeniach mocno wspierali ich ochotnicy z całej Polski. Nawet co dziesiąty powstaniec pochodził spoza Górnego Śląska. Dziś, sto lat po tamtych wydarzeniach, upamiętniamy wspólny trud i zaangażowanie Polaków, którzy wywalczyli możliwość powrotu Górnego Śląska do Macierzy i przywrócili Polsce choć część jednego z ważniejszych regionów gospodarczych w Europie
mówi prof. Piotr Gliński, minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu.
Wydarzenia kulturalne upamiętniające III powstanie śląskie, które przygotowano dla upamiętnienia trudu powstańców, to efekt współpracy administracji rządowej obu górnośląskich województw, samorządów wojewódzkich, powiatowych i gminnych oraz ponad trzydziestu instytucji kultury i organizacji pozarządowych. Część działań ogólnopolskich przygotowało również Biuro Programu „Niepodległa” w ramach stulecia odzyskania niepodległości i odbudowy polskiej państwowości.
III powstanie śląskie jest jednym z ostatnich wydarzeń w historii, które istotnie wpłynęły na kształtowanie granic międzywojennej Polski po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku i na odzyskania ważnego ekonomicznie regionu. Porusza jednak zaangażowanie Polaków z całej Polski we wspieranie powstańców. Dlatego z naszymi działaniami społecznymi i edukacyjnymi też chcemy dotrzeć do całego kraju. Zaczynamy pokazaniem portretu filmowego naszego solenizanta, dyktatora powstania Wojciecha Korfantego. Później zamierzamy udostępnić równie poruszającą produkcję o Józefie Bramowskiej, nie mniej ważnej dla historii Śląska działaczce, społeczniczce i senatorce. Od 25 kwietnia na fasadach wybranych budynków w Polsce będzie można zobaczyć wyjątkowe mappingi o historii III powstania śląskiego, a 16 maja zaprosimy na wyjątkowy koncert „Moja ziemio wyśniona” przypominający o powstaniu. Całość uzupełnimy kampanią społeczną pod hasłem „Śląsk wspólna sprawa”, która przypomni nam, co dało Polakom to powstanie
opowiada Jan Kowalski, dyrektor Biura Programu „Niepodległa”.
Symbolicznym zakończeniem obchodów będą uroczystości państwowe zaplanowane na 5 lipca br., choć wydarzenia związane z powstaniem będą organizowane jeszcze dłużej.
Więcej o wydarzeniach na Śląsku można znaleźć na stronach internetowych Instytutu Śląskiego, a więcej o kampanii Biura Programu „Niepodległa” na stronie www.niepodlegla.gov.pl.
Po I wojnie światowej granica Polski z Niemcami stała się przedmiotem gry dyplomatycznej przeplatanej działaniami zbrojnymi. Po trzech latach tych sporów, w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku wybuchło III Powstanie Śląskie – ostatnie, najdłużej trwające i najkrwawsze ze śląskich zrywów, mające na celu przyłączenie do odrodzonej Rzeczpospolitej tych górnośląskich gmin, w których – zgodnie z wynikami przeprowadzonego nieco wcześniej plebiscytu – zamieszkiwali w większości Polacy.
Powstanie zakończyło się 5 lipca 1921 roku i doprowadziło do przyłączenia do Polski dużej części Górnego Śląska – w tym również jego najbardziej uprzemysłowionych regionów. Wpłynęło to w niebagatelny sposób na późniejszy, również współczesny, kształt państwa polskiego, jego granic i gospodarki.
Wybrane, najbliższe wydarzenia planowane w ramach obchodów wybuchu III powstania śląskiego:
- Uroczystości państwowe z udziałem władz Rzeczpospolitej Polskiej. 2 maja 2021 – Góra św. Anny
- Uroczystości państwowe kończące obchody stulecia III Powstania Śląskiego. 5 lipca – Katowice
- Obchody urodzin Korfantego w Warszawie w przededniu wybuchu III Powstania Śląskiego. 20 kwietnia – Warszawa
- Mecz piłki ręcznej „Tobie Polsko”. 23 kwietnia – Stegu Arena w Opolu. Ligowy mecz dwóch śląskich drużyn piłki ręcznej – Gwardii Opole z Górnikiem Zabrze. Oprawa meczu nawiązuje do promocji pamięci o Powstaniach.
- Seria pokazów multimedialnych (wideo-mappingu) zorganizowana przez Biuro Programu „Niepodległa”. Ostatni tydzień kwietnia do 2 maja – Pokazy na fasadzie Dowództwa Garnizonu Wojskowego w Warszawie, Wrocławiu, Górze Świętej Anny i innych miejscowościach.
- Odsłonięcie tablicy z nazwiskami 67 Powstańców Śląskich z powiatu opolskiego w Alei Zasłużonych na Cmentarzu na Półwsi z inicjatywy Miasta Opole. 2 maja – Opole
- Piknik historyczny z koncertem, pokazem laserowym i pirotechnicznym „Majówka powstańcza” – planowany na wieczór 2 maja 2021; przełożony na wrzesień 2021 – Opole.
- Rekonstrukcja historyczna w wykonaniu harcerzy „wjazd gen. Henri Le Ronda” z inicjatywy Miasta Opole. 2 maja – Opole, udział publiczności online.
- Koncert H.M. Górecki „Symfonia Pieśni Żałobnych”, z inicjatywy Samorządu Województwa Opolskiego. 7 maja – Opole, Filharmonia Opolska im. Józefa Elsnera.
- Konferencja naukowa nt. powstań śląskich. Planowana na 19-21 maja 2021, przełożona na wrzesień – Góra św. Anny.
- Konferencja naukowa „Powstania Śląskie” Instytutu Myśli Narodowej, Instytutu Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego w Katowicach oraz Instytutu Śląskiego. Czerwiec 2021 – Katowice, udział online.
- Koncert „Moja ziemio wyśniona” przygotowany przez Biuro Programu „Niepodległa”, który odbędzie się 16 maja w amfiteatrze w Opolu.
