Serdecznie zapraszamy na premierowe wykonanie oratorium „Pieśń nad pieśniami” z kompozycją Roberta Pożarskiego do starotestamentalnego tekstu w przekładzie Romana Brandstaettera.
W roli Oblubieńca wystąpi kantor Paweł Szczyciński, w roli Oblubienicy usłyszymy śpiewaczki ze Scholi Mulierum Silesiensis, a w roli chóru – kantorów i śpiewaków ze Scholi Gregoriana Silesiensis. Kierownictwo muzyczne – Marcin Bornus-Szczyciński, reżyseria – Johann Wolfgang Niklaus, scenografia i kostiumy – Małgorzata Dżygadło-Niklaus.
Robert Pożarski był jednym z najlepszych specjalistów na świecie zajmujących się monodią gregoriańską. Jego kompozycja, wybitne oratorium, jest syntezą doświadczeń artystycznych autora w dziedzinie śpiewu gregoriańskiego, bizantyjskiego, tradycyjnego, średniowiecznego dramatu liturgicznego i muzyki współczesnej. Dzieło powstało w 2019 roku; wówczas sobie powierzył fantastyczną i skomplikowaną partię solową Oblubieńca, a partie chóralne (o funkcji narracyjnej i komentującej) oraz rolę Oblubienicy przeznaczył dla wrocławskich schól, męskiej i żeńskiej, które założył i prowadził przez ponad 20 lat.
Według Marcina Bornusa-Szczycińskiego, wieloletniego przyjaciela i współpracownika autora, „Pieśń nad pieśniami” jako księga biblijna interesowała Roberta Pożarskiego od kilkudziesięciu lat, a ostatecznie stworzył swoje wielkie dzieło muzyczne do tekstu tłumaczenia Romana Brandstaettera, którego twórczością zafascynował się w ostatnich latach. Jak mówi Bornus-Szczyciński: „Brandstaetter nadaje się do śpiewania jak rzadko kto, jego poezja jest syntezą doświadczeń melodii hebrajskiego oryginału, z analitycznym, precyzyjnym, wręcz mistrzowskim użyciem języka polskiego. W dziele Roberta ciekawa jest gra między rytmem „tanecznym”, regularnym, a rytmem psalmodycznym, gdzie recytatyw króluje i wtedy rytm jest dużo bardziej swobodny; są sytuacje, gdzie ten rytm jest całkowicie podporządkowany rytmowi słowa”.
Księga „Pieśń nad pieśniami” jako dramat jest wyjątkowa, gdyż nie przebiega w czasie, od urodzenia do śmierci, od oczekiwania do spełnienia, lecz jest trwaniem, utwierdzaniem się wielkiej miłości, która istnieje cały czas i będzie istnieć zawsze, jednocześnie bez fizycznego zwieńczenia i spełnienia. Forma dramatyczna nawiązuje do tradycji Wschodu, gdzie do dziś uprawiana jest suficka tradycja ghazal. To skrajnie zdyscyplinowana forma poezji, która wykłada się jednocześnie, w każdej chwili i każdym słowie jako mistyczna i miłosna. Śpiewak i poeta, który zajmuje się tym przez całe życie, opowiada poemat będący jednocześnie dziełem mistycznym i erotycznym, i, nie skręcając ani na chwilę w jedną lub drugą stronę, mając stale w pamięci istnienie tej drugiej strony, zawsze porusza się po grani tego napięcia. Na Zachodzie ta forma sztuki prawie zanikła, jeśli nie liczyć kilkudziesięciu lat XVII-wiecznego muzycznego manieryzmu. Ale może jednak nie wszystko stracone? Przecież sama nieprzerwana do dziś obecność „Pieśni na pieśniami” wśród ksiąg kanonicznych Starego Testamentu domaga się takiej właśnie wewnętrznej dyscypliny.
Reżyseria spektaklu i opracowanie minimalnej formy teatralnej powierzona została Wolfgangowi Niklausowi, znanemu z realizacji średniowiecznych dramatów liturgicznych ze Scholą Węgajty, a stworzenie scenografii oraz kostiumów – Małgorzacie Dżygadło-Niklaus.
Robert Pożarski nie zdążył dokończyć prac nad koncepcją scenicznego opracowania i publicznego wykonania swojego dzieła, gdyż zmarł przedwcześnie w listopadzie 2021 roku. Premierowe wykonanie „Pieśni nad Pieśniami” jest uhonorowaniem jego pamięci, ukazaniem jego muzycznego i artystycznego geniuszu, a także zrealizowaniem jego testamentu.
Idea i kompozycja: Robert Pożarski
Tekst starotestamentalny w tłumaczeniu Romana Brandstaettera
Kierownictwo muzyczne: Marcin Bornus-Szczyciński
Reżyseria: Johann-Wolfgang Niklaus
Scenografia i kostiumy: Małgorzata Dżygadło-Niklaus
Wykonawcy:
Oblubieniec: Paweł Szczyciński
Oblubienica: Schola Mulierum Silesiensis w składzie:
Aleksandra Karbowniczek, Dominika Krupińska, Paulina Kukiz, Natalia Niedźwiecka-Iwańczak, Hanna Pasierska, Wiktoryna Puzanowska, Katarzyna Zedel
Chór męski: Schola Gregoriana Silesiensis w składzie:
Marek Czapiński, Tomasz Dajczak, Piotr Górka, Piotr Krysiński, Michał Krzywka, Krzysztof Ochnik, Adam Skobliński, Marcin Szargut, Lech Templin, Konrad Zagajewski, Marcin Bornus-Szczyciński
Organizator: Stowarzyszenie „Schola Gregoriana Silesiensis”
WSTĘP WOLNY
10 CZERWCA 2023 (sobota), godz. 19.30
Kolegiata Świętego Krzyża (kościół górny) Plac kościelny 1, 50-329 Wrocław
Pieśń nad pieśniami – oratorium skomponowane przez Roberta Pożarskiego do biblijnej księgi w tłumaczeniu Romana Brandstaettera.
Organizatorem projektu jest Stowarzyszenie Schola Gregoriana Silesiensis, planowana data premiery: 10.06.2023 – Kościół Św. Krzyża we Wrocławiu. Oratorium Pieśń nad pieśniami skomponowane w 2019 roku, jest syntezą doświadczeń artystycznych autora w dziedzinie śpiewu gregoriańskiego, bizantyjskiego, tradycyjnego, średniowiecznego dramatu liturgicznego i muzyki współczesnej. Zmarły w listopadzie 2021 roku Robert Pożarski był jednym z największych na świecie śpiewaków gregoriańskich. Przez ponad 20 ostatnich lat był artystycznie związany z Wrocławiem. Ukształtowało się tu szerokie środowisko poszukiwań, badań, debaty i przede wszystkim praktyki chorałowej. Interesował ich przede wszystkim śpiew modalny, co oznacza nie tylko, że jednogłosowy, ale posługujący się owymi starożytnymi modi – skodyfikowanymi typami melodii, łącznie ze specyficznym strojeniem właściwym każdemu z nich. Robert ze swymi wrocławskimi przyjaciółmi, wspólnie odkrywali najstarsze źródła pisane chorału, a następnie wykonywał je podczas niezliczonych koncertów i liturgii we Wrocławiu a także w innych miastach Polski, również za granicą. Był znawcą tradycji dominikańskiej, krzyżackiej i cysterskiej. Wziął udział w kilkudziesięciu nagraniach płyt z muzyką dawną i współczesną. Założył we Wrocławiu dwa zespoły: męską Scholae Gregoriana Silesiensis i żeńską Scholae Mulierum Silesiensis. To właśnie śpiewacy i śpiewaczki obu tych formacji będą wykonawcami oratorium.
Wybór tłumaczenia dokonanego przez Romana Brandstaettera nie jest przypadkowy. Jego poezja jest syntezą doświadczeń melodii hebrajskiego oryginału, z analitycznym, precyzyjnym użyciem języka polskiego. Interpretacja takiego tekstu wprost domaga się jego wyśpiewania. Robert Pożarski swoją kompozycją dostarczył ku temu narzędzi.
Kierownictwa muzycznego projektu podjął się wieloletni przyjaciel i najbliższy współpracownik Roberta Pożarskiego – uznany kantor Marcin Bornus-Szczyciński. Reżyserię spektaklu powierzyliśmy Wolfgangowi Niklausowi, znanemu z wystawienia średniowiecznych dramatów liturgicznych w Teatrze Węgajty, a stworzenie scenografii Małgorzacie Dżygadło.
To teatr symboliczny, niemal bez żadnej akcji. Korzysta z doświadczeń teatru średniowiecznego i tradycji Wschodu. Do dziś uprawiana jest suficka tradycja ghazal. To skrajnie zdyscyplinowana forma poezji, która wykłada się jednocześnie, w każdej chwili i każdym słowie jako mistyczna i miłosna. W Turcji śpiewak i poeta aszyk (tur. aşık) znaczy wprost w tłumaczeniu: zakochany, płonący miłością – zarówno mistyczną, jak i ziemską. Na Zachodzie ta forma sztuki prawie zanikła, jeśli nie liczyć kilkudziesięciu lat XVII-wiecznego muzycznego manieryzmu. Ale może jednak nie wszystko stracone? Przecież sama nieprzerwana do dziś obecność Pieśni na pieśniami wśród ksiąg kanonicznych Starego Testamentu domaga się takiej właśnie wewnętrznej dyscypliny. Chcielibyśmy pójść tą drogą.
Oratorium Pieśń nad pieśniami jest poniekąd muzycznym testamentem Roberta Pożarskiego, który spisał bezpośrednio przed swoim odejściem. Pragniemy ten muzyczny testament zrealizować.
Piotr Górka, prezes Stowarzyszenia Schola Gregoriana Silesiensis
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu „Muzyka”,
realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.
