Dyplomacja ekstremalna!
Prywatne przedmioty, osobiste notatki, materiały i źródła nigdy do tej pory niepublikowane. Owoc pracy na skalę międzynarodową nad spektakularną misją ratunkową kierowaną przez polskich dyplomatów! I wreszcie, możliwość porozmawiania z potomkami brawurowo skutecznych dyplomatów i uratowanych przez nich Żydów z wielu krajów Europy!
Jedno z największych przedsięwzięć badawczych w ostatnich latach, kluczowe z zakresu studiów nad Holocaustem. Powstanie „Listy Ładosia” jest efektem pracy wymagającej kwerendy w archiwach polskich, amerykańskich, argentyńskich, szwajcarskich, brytyjskich i izraelskich. Odręczne notatki, korespondencja, świadectwa, źródła, które pomogły ustalić nazwiska Żydów, którym wypisano paszporty dające ich posiadaczom szansę na uratowanie od Zagłady, a także prywatne przedmioty pozyskane z zagranicy od krewnych uczestników wydarzeń sprzed 80 lat – po raz pierwszy zostaną udostępnione publicznie!
Publikacja „Listy Ładosia” nadała nowy impuls do dyskusji nad akcją ratunkową Grupy Ładosia. Pozwoliła ocenić jej skalę i znaczenie, a także dostrzec jej wyjątkowość. Ustalono bowiem, że ratowano nie tylko obywateli polskich, ale i obywateli innych krajów (w tym Niemiec, Austrii, Holandii czy przedwojennej Czechosłowacji). Tak wielki zasięg operacji nie byłby możliwy, gdyby nie ścisła współpraca polskich dyplomatów i środowisk żydowskich. To ostatnie zdecydowanie wyróżnia historię Grupy Ładosia na tle innych akcji pomocowych, prowadzonych przez dyplomatów różnych państw podczas Holocaustu.
Za sprawą publikacji „Listy Ładosia” akcja ratunkowa polskich dyplomatów w Szwajcarii stała się przedmiotem międzynarodowej dyskusji, w którą angażują się ocaleni z Zagłady i ich potomkowie, rodziny dyplomatów zaangażowanych w operację, a także uczeni, dziennikarze i ludzie kultury. Instytut Pileckiego organizuje kolejne debaty i seminaria wokół tego tematu z udziałem gości z Polski, Izraela, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Niemiec.
Tym właśnie tematem Instytut Pileckiego zainauguruje działalność nowo otwartej Galerii DBK. Wernisaż multimedialnej, przestrzennej wystawy „Decyzja: ratować ludzi” zaplanowany na 13 października (godz. 12.00, wejście od ul. Krakowskie Przedmieście 11) będzie nie tylko wydarzeniem kulturalnym. Ukazany w niejwielki wysiłek dyplomatyczny podjęty przez Grupę Ładosia jest powodem spotkania międzynarodowego środowiska dyplomatycznego. Udział w wydarzeniu potwierdzili przedstawiciele i ambasadorzy placówek dyplomatycznych oraz – przybyli specjalnie na to wydarzenie z Holandii, UK, USA, Kanady, Szwajcarii – członkowie rodzin ocalonych i potomkowie polskich dyplomatów. Spotkanie będzie też okazją do przypomnienia innego polskiego dyplomaty – Tadeusza Romera, któremu również udało się stworzyć struktury dyplomatyczne ratujące Żydów przed Holocaustem. Honorowymi uczestnikami wydarzenia będą przybyłe z Kanady Miriam i Wanda Taylor – wnuczki Romera.
Od 14 października wystawa będzie dostępna dla szerokiego odbiorcy.
Pierwszy dzień funkcjonowania wystawy (sobota, 14 października) będzie formą otwartego dnia edukacyjnego. Instytut Pileckiego przygotował szereg propozycji dla odbiorcy w każdym wieku, w tym rodzin, studentów, a także zorganizowanych grup i osób indywidualnych. Warsztaty z kaligrafii, z protokołu dyplomatycznego, kuratorskie oprowadzanie po wystawie, spotkania z potomkami bohaterów wystawy. Dodatkowo na odwiedzających czeka retro-budka fotograficzna, tysiąc edukacyjnych gadżetów oraz pamiątkowa księga wpisów. (szczegóły na instytutpileckiego.pl)
Ekspozycja przedstawia sylwetki tych, którzy walkę toczyli nie na frontach, a przy biurkach, jako oręż zaś mieli do dyspozycji swój własny podpis i pieczęć. W centrum – krąg polskich dyplomatów, którzy pod przewodnictwem Aleksandra Ładosia, Szefa Poselstwa RP w Bernie, we współpracy z organizacjami żydowskimi zajmowali się wydawaniem europejskim Żydom nielegalnych paszportów krajów latynoamerykańskich. W Grupie działali: Aleksander Ładoś, Juliusz Kuhl, Stefan Ryniewicz, Konstanty Rokicki, Chaim Eiss, Abraham Silberschein.
Najważniejsze jest, że rodziny ocalonych z całego świata odkrywają losy swych rodzin, zgłaszają się do Instytutu Pileckiego oraz dzielą się swoimi historiami, zdjęciami i dokumentami. Pozwala to kontynuować badania i stale uzupełniać „Listę Ładosia” o kolejne nazwiska.
Rzetelne badania naukowe nad Grupą Ładosia to fundament projektów edukacyjnych i popularyzatorskich oraz różnorodnych działań w obszarze kultury pamięci. Przygotowaną przez Instytut Pileckiego wystawę „Paszporty życia” można było dotychczas zobaczyć w Polsce, Szwajcarii, Izraelu, Czechach i Słowenii. W Berlinie regularnie odbywają się szkolenia dla nauczycieli niemieckich na temat akcji paszportowej, powstał również komiks poświęcony postaci Konstantego Rokickiego. Instytut Pileckiego opowiada o Grupie Ładosia podczas debat, webinariów, spotkań ze świadkami historii, a także w animacjach, mediach społecznościowych i podcastach.
Dzięki obecności wyjątkowych gości, przybyłych z zagranicy, by świętować brawurowy efekt pracy dyplomatycznej, ale też ze względu na atrakcyjny, przestrzenny i multimedialny format wystawy – wydarzenie daje możliwość zrealizowania unikatowych materiałów medialnych.
Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego
